ହରପ୍‌ପା ସଭ୍ୟତା ସହର ଧୋଲାଭିରା ୟୁନେସ୍କୋ ଦ୍ୱାରା ବିଶ୍ୱର ଅନ୍ୟତମ ଐତିହ୍ୟସ୍ଥଳୀ ମାନ୍ୟତା

ନୂଆ ଦିଲ୍ଲୀ ୨୭-୭ (ଓଡ଼ିଆ ପୁଅ) ଭାରତର ଗୁଜୁରାଟରେ ଅବସ୍ଥିତ ହରପ୍‌ପା ସଭ୍ୟତା ସହର ଧୋଲାଭିରା ୟୁନେସ୍କୋ ଦ୍ୱାରା ବିଶ୍ୱର ଅନ୍ୟତମ ମନୋନୀତ ଐତିହ୍ୟ ସ୍ଥଳୀ ଭାବରେ ମାନ୍ୟତା ପାଇଛି। ୟୁନେସ୍କୋ ବିଶ୍ୱ ଐତିହ୍ୟ ସ୍ଥଳୀ ତାଲିକାରେ ଧୋଲାଭିରାଙ୍କୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଛି। ୟୁନେସ୍କୋର ବିଶ୍ୱ ଐତିହ୍ୟ କମିଟିର ୪୪ ତମ ଅଧିବେଶନରେ ଅନଲାଇନରେ ଆୟୋଜିତ ହୋଇଥିବା ଏବଂ ମଙ୍ଗଳବାର ଦିନ ଚୀନ୍‌ର ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଏହି ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯାଇଛି। ଏହି ଅଧିବେଶନ ପୂର୍ବରୁ ତେଲେଙ୍ଗାନାର ରୁଦ୍ରସ୍ୱରା ମନ୍ଦିରକୁ ରାମପ୍ପା ମନ୍ଦିର ଭାବରେ ବିଶ୍ୱ ଐତିହ୍ୟ ସ୍ଥାନ ଭାବରେ ନାମିତ କରିଥିଲା।

ଧୋଲାଭିରା ହେଉଛି ଗୁଜୁରାଟ ରାଜ୍ୟର କଚ୍ଛ ଜିଲ୍ଲାର ଭାଚୁଆ ତାଲୁକାରେ ଅବସ୍ଥିତ ଏକ ପ୍ରତ୍ନତାତ୍ତ୍ୱିକ ସ୍ଥାନ। ଏହାର ନାମ ଏଠାରେ ଏକ କିଲୋମିଟର ଦକ୍ଷିଣରେ ଅବସ୍ଥିତ ଗାଁରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଛି, ଯାହାକି ରାଧାନପୁର ଠାରୁ ୧୬୫ କିଲୋମିଟର ଦୂରରେ ଅବସ୍ଥିତ। ସିନ୍ଧୁ ଉପତ୍ୟକା ସଭ୍ୟତାର ଅବଶିଷ୍ଟାଂଶ ଏବଂ ଧ୍ୱଂସାବଶେଷ ଧୋଲାଭିରାରେ ମିଳିଥାଏ ଏବଂ ଏହା ସେହି ସଭ୍ୟତାର ସବୁଠାରୁ ବଡ ଜଣାଶୁଣା ସହର ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ଥିଲା।

ସହରଟି ୪୭ ହେକ୍ଟର (୧୨୦ ଏକର) ର ଏକ ଚତୁର୍ଭୁଜ ଅଞ୍ଚଳରେ ବ୍ୟାପିଗଲା। ବସ୍ତି ଉତ୍ତରରେ ମାନସର ଝରଣା ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣରେ ମନହର ଝରଣା ଦ୍ୱାରା ସୀମାବଦ୍ଧ, ଉଭୟ ବର୍ଷର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ମାସରେ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ। ଏଠାରେ ଜନସଂଖ୍ୟା ପ୍ରାୟ ୨୬୫୦ ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବ ୨୧୦୦ ପରେ ହ୍ରାସ ହେବାକୁ ଲାଗିଲା। କିଛି ସମୟ ପାଇଁ ଏଥିରେ କେହି ନଥିଲେ କିନ୍ତୁ ପରେ ଲୋକମାନେ ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବ ୧୪୫୦ ରୁ ପୁନର୍ବାର ଏଠାରେ ବସବାସ କଲେ। ନୂତନ ଅନୁସନ୍ଧାନ ସୂଚାଇ ଦେଇଛି ଯେ ଆନୁମାନିକ ଠାରୁ ମଧ୍ୟ ଲୋକମାନେ ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବ ୩୫୦୦ ରୁ ଏଠାରେ ବସବାସ କରିବାକୁ ଲାଗିଲେ ଏବଂ ପରେ ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବ ୧୮୦୦ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜନସଂଖ୍ୟା ଜାରି ରଖିଥିଲେ। ପାଞ୍ଚ ହଜାର ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ ଦୁନିଆର ବ୍ୟସ୍ତବହୁଳ ମହାନଗର ମଧ୍ୟରେ ଧୋଲାଭିରା ଗଣାଯାଇଥିଲା।